اطلاعات مهم و جالبی كه از دل دیجیتال سازی اسناد بیرون آمد
امضاء ایرج میرزا پای یک مجوز حفاری!
به گزارش کارت خوب، مدیر کتابخانه و مرکز اسناد پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری از دیجیتال سازی اسناد اداره عتیقات تا تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور و همینطور اسناد و تصاویر تاریخی اصفهان از جانب موزه تاریخ شهرداری اصفهان اطلاع داد و اظهار داشت: کار روی این اسناد چه بسیار اطلاعات مهم و جالبی را از دل آنها بیرون می ریزد. مثلاً مشخص شد اولین سند تاریخ دار اداره عتیقات، یک مجوز حفاری با امضاء «ایرج میرزا» است.
به گزارش کارت خوب به نقل از ایسنا، فریبا فرزام در رابطه با اهمیت دیجیتال سازی اسناد و تصاویر تاریخی اصفهان که از جانب موزه تاریخ شهرداری اصفهان شروع شده است، توضیح داد: این اقدام اهمیت بسیار بالایی دارد. دیجیتال سازی اولین گام برای حفظ این منابع اطلاعاتی و دستیابی به جزئیات آن هاست تا به شکلی از این منابع، نسخه پشتیبان وجود داشته باشد. همینطور برای دسترسی محققان به این اسناد، باید یک پایگاه اطلاعاتی ایجاد شود که اسناد و تصاویر را بشکل آرشیو دیجیتال مدیریت کند.
او ضمن اشاره به تجربه های خود از دیجیتال سازی اسناد در پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری که با عنایت به حجم فراوان اسناد، فرآیندی تخصصی و زمان بر است، اضافه کرد: برای به نتیجه رسیدن این کار در بازه زمانی کوتاه تر، در چارچوب پروژه های کوچک تر برون سپاری می شود. هم اکنون هم در کتابخانه و مرکز اسناد پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری روی مجموعه اسنادی کار می نماییم که پیشینه فعالیت اداره عتیقات در کشور تا تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور را در برمی گیرد. اداره عتیقات اولین تشکیلات اداری است که کمی بعد از انقلاب مشروطه برای مدیریت مبحث عتیقه جات در ایران شروع به کار کرد. تا جایی که در بررسی این اسناد جلو رفته ایم، اولین سند تاریخ داری که از اداره عتیقات داریم، یک مجوز حفاری در ارتباط با رجب ۱۳۲۸ برابر با ۱۲۸۷ شمسی است. جالب این که این سند را ایرج میرزا که بیشتر او را بعنوان یک شاعر می شناسیم، در مقام رئیس اداره عتیقات امضا نموده است.
مدیر کتابخانه و مرکز اسناد پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری ضمن اشاره به تحولات ساختاری مکرر و تغییر نام اداره عتیقات، اظهار داشت: سر انجام این اداره در سالهای بعد با عنوان مرکز دیرینه شناسی با مراکز و سازمان ها و ادارات و موزه های دیگر ادغام شد و در دهه ۱۳۶۰ سازمان میراث فرهنگی کشور شکل گرفت. ازاین رو اسنادی که در مرکز اسناد و کتابخانه پژوهشگاه در اختیار داریم و در مخازن ما نگهداری می شود، چنین تنوع محتوایی و بازه زمانی گسترده ای را در بر می گیرد. روشن است که کار روی این اسناد اقدام کوچکی نیست و چه بسیار اطلاعات مهم و جالبی که از دل آنها بیرون می ریزد. اطلاعاتی که امروزه از آنها آگاهی نداریم و یا مستندی برای آن در دست نداریم. این اسناد سرچشمه پژوهش های بسیاری در آینده خواهد بود و اسباب آگاهی و عبرت از اتفاقات مثبت و منفی در بیشتر از یک قرن گذشته است.
پاسداری از میراث مستند با برنامه حافظه جهانی یونسکو
فرزام این نگاه خویش را برگرفته از برنامه حافظه جهانی یونسکو دانست و اظهار نمود: یونسکو این برنامه را در سال ۱۹۹۲ میلادی پایه گذاری کرد. افراد فعال در حوزه فرهنگ و میراث فرهنگی با ثبت آثار ایرانی در یونسکو آشنا هستند. برنامه حافظه جهانی در کنار دو کنوانسیون دیگر یونسکو یعنی کنوانسیون پشتیبانی از میراث فرهنگی و طبیعی (۱۹۷۲) و کنوانسیون پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس (۲۰۰۳) قرار می گیرد، که دو مورد اخیر در بین مردم شناخته شده تر است. به نظر من برنامه حافظه جهانی، قطعه سوم پازل یونسکو بود که به «میراث مستند» نظر داشت. «میراث مستند» شامل هر سند، نقشه، عکس و فیلمی است که بار اطلاعاتی قابل استناد دارد. یونسکو در قالب این برنامه کوشش کرد اطلاعاتی که اسناد فرهنگی و تمدنی کشورها، ملت ها و اقوام را دربر می گیرد ثبت کرده و در کنار هم گرد آورد. از آثار ایرانی ثبت شده در لیست جهانی میتوان از شاهنامه بایسنقری، المسالک و الممالک استخری، اسناد تشکیلات اداری آستان قدس رضوی از دوره صفویان، التفهیم بیرونی، ذخیره خوارزمشاهی و بسیاری آثار دیگر نام برد. همینطور اولین نقشه های تهیه شده از ایران در دوره قاجار و نقشه های مرزی با کشورهای همسایه همچون مهم ترین اسنادی بود که در لیست جهانی این برنامه تاکنون به ثبت رسیده است.
به قول مدیر کتابخانه و مرکز اسناد پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، مهم ترین اقدامی که یونسکو کشورها را در برنامه حافظه جهانی به آن سفارش و تشویق می کند، دیجیتال سازی اسناد است.
آرشیوها در ردیف کتابخانه ها و موزه ها قرار دارند
او در جواب این که به جز محققان چه افراد دیگری مخاطب اسناد دیجیتال سازی شده هستند؟ اظهار داشت: این اسناد حتما برای عموم مردم جذاب است و تمام این اقدامات در جهت جلب توجه مردم به مبحث اسناد صورت می گیرد، چون مردم هستند که می توانند بشکل گسترده برای نگهداری آنها تلاش کنند. به صورت کلی سیاست مداران و سیاست گذاران در یک سطح و محققان و متخصصان در سطح بعدی مخاطب این اسناد هستند، اما در نهایت مردم باید به اهمیت و لزوم نگهداری اسناد پی ببرند تا آنها را گردآوری و حفظ کنند. البته بهترین شیوه حفظ این اسناد، سپردن به موسسه های است که از عهده آرشیو آنها برآیند، چون آرشیوها در همراهی با کتابخانه ها و موزه ها سه نهاد اصلی تشکیل دهنده مبانی فرهنگی و تمدنی هر جامعه است.
فرزام افزود: البته مردم تا حدی می توانند از اسناد نگهداری کنند و این سه نهاد هستند که باید برای جذب این اسناد و نگهداری در مخازن استاندارد تلاش کنند و سایر اقداماتی را که برای دسترسی عموم به آنها لازم است، انجام دهند.
او در رابطه با دیجیتال سازی اسناد و تصاویر در رابطه با شهر و شهرداری که در دست مردم است، اظهار نمود: ترغیب مردم به مشارکت در دیجیتال سازی اسنادی که در اختیار دارند، احتیاج به تشوق از جانب موزه تاریخ شهرداری دارد. زمانیکه چند نفر این کار را انجام دهند، از این آثار نمایشگاه برپا شود، اهداکنندگان مورد تشویق قرار گیرند و آن مجموعه با نام اهداکننده در پایگاه اطلاعاتی ثبت گردد، سایر مردم و دارندگان مجموعه های خصوصی هم به این کار ترغیب می شوند. این اقدام را در کتابخانه و مرکز اسناد پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری انجام دادیم که هم فرد اهداکننده از این کار بسیار خرسند شد و هم منابع جدیدی در اختیار محققان قرار گرفت. به نظر می آید کتابخانه ها، آرشیوها و موزه ها باید برای خریداری این مجموعه ها اعتباری دائمی اختصاص دهند.
این مدیر فرهنگی تاکید کرد: نمایش این آثار به روش های سنتی مانند برگزاری نمایشگاه، امروز می تواند با استفاده از روش های جدید و استفاده از فناوری مانند هوش مصنوعی بشکل خلاقانه تری انجام گیرد؛ برای مثال رونمایی از نسخه اصلی اسناد تاریخی، نمایش اسناد و تصاویر در چارچوب کلیپ و داستان در فضای مجازی و استفاده از سایر روش های خلاقانه که مناسب کودکان باشد، اما این مسیر با راه اندازی پایگاه اطلاعاتی از این اسناد هموار می شود.
در کشورمان خیلی از اطلاعات در ذهن افراد نگهداری می شود
فرزام اظهار داشت: اگر در گذشته صدای جمعی برای پاسداری از اسناد وجود نداشت، برنامه حافظه جهانی یونسکو این صدای جمعی را به وجود آورد. امروز دیگر در دنیا این لزوم روشن شده که باید از اسناد در جهت پایایی و ماندگاری طولانی آنها نگهداری نماییم، چون جزء میراث بشری هستند. البته کفه دیگر ترازو در مقابل حفظ و نگهداری اسناد، ایجاد دسترسی همگانی به آنها است.
مدیر کتابخانه و مرکز اسناد پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با اشاره به اینکه متاسفانه در ایران هنوز به اهمیت و لزوم نگهداری از اسناد، دسترسی به آنها یا پشتیبانی از آرشیوها، موزه ها و کتابخانه ها واقف نیستیم، اظهار نمود: در کشورمان خیلی از اطلاعات در ذهن افراد نگهداری می شود و با درگذشت آنها، این اطلاعات هم از دسترس خارج می شود، درحالی که با آرشیوسازی دانستنی های خیلی از این اسناد و اطلاعات کشف می شود، ازاین رو مسؤلان باید به این امر آگاه باشند که تهیه آرشیو آسان نیست، چون اسناد در موضوعات متنوع باید در کنار هم قرار گیرند تا بتوان از آنها بهره برد. در مجموع آرشیو کاری، تخصصی، هزینه و زمان بر است که بسیاری به سختی آن واقف نیستند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب