روایت علمی از وضعیت زنان در خانواده های جانبازان؛
در این خانواده ها، لطمه جنگ هنوز ادامه دارد
کارت خوب: با وجود گذشت چند دهه از پایان جنگ تحمیلی عراق مقابل کشورمان، هنوز هم خانواده های مختلفی هستند که از لطمه های این جنگ خانمان سوز در رنج هستند. پژوهشگران کشور این مساله را با محوریت زنان خانواده های جانبازان بررسی نموده اند.
به گزارش کارت خوب به نقل از ایسنا، لطمه دیدگی در جریان حوادث خون بار و خشونت آمیزی چون جنگ، امری دهشتناک است که برای همیشه تأثیرات خودرا بر حیات فردی و اجتماعی فرد لطمه دیده باقی می گذارد و استرس های ناشی از لطمه دیدگی و انطباق با شرایط جدید، بحران های روحی و نیز تغییر روابط اجتماعی فرد با خانواده، دوستان، آشنایان و جامعه را سبب خواهد شد. همسر افراد جانباز با لطمه دیدگی جانباز و هزینه های گزاف مادی و فرامادی آن در ارتباط نزدیک هستند و در نقش مراقبت کننده از جانباز، فراتر از وظایف مربوط به پایگاه و نقش همسری خود، بطور مستقیم تحت تأثیر دشواری های معمول کمک به فرد کم توان جسمی و روانی قرار می گیرند.
به اعتقاد صاحب نظران، دشواری های مادی و روانی، سلامت جسمی و روانی همسر فرد جانباز و سایر اعضای خانواده به ویژه فرزندان را به چالش می کشد، چونکه زن به عنوان پناهی در مقابل این دشواری ها عمل می کند و علاوه بر عهده داری وظایف همسری و مادری، اموری که بطور متعارف به شوهران سپرده می شود را نیز برعهده می گیرد و در نهایت روابط اجتماعی اعضای خانواده با فرد جانباز و نیز روابط خانواده با سایرین را نیز تنظیم می کند. همسران جانبازان، نزدیک ترین افراد به آنان بوده اند، خیلی از آنان در اعزام همسر رزمنده خود به جبهه نقش حمایت کننده داشته اند، اکثراً بیش از سه دهه تجربه زندگی با جانباز را پشت سر گذاشته اند و برخی با گذشت ایام، پیری، از کار افتادگی، دور شدن خانواده والد جانباز، سال هاست که خود به تنهایی به رتق و فتق امور جاری می پردازند.
اهمیت موضوع این زنان فداکار، محققانی از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و دانشگاه کاشان را بر آن داشته تا درباب آنها پژوهشی را به انجام برسانند. در این پژوهش، تجربه زیسته زنان در خانواده های لطمه دیده از جنگ با تامل ویژه بر ایفای نقش همسری در خانواده فرد جانباز مورد بررسی قرار گرفته است.
این پژوهش به روش کیفی و مبتنی بر روایت پژوهی اجرا شده است و در جریان آن، با ۳۰ نفر از همسران جانبازان ساکن شهر تهران مصاحبه انجام شده شده و سپس بر روی داده های به دست آمده، تحلیل مضمون انجام شده است.
نتایج بررسی های این پژوهش، مضمون های اصلی تجربه زیسته همسران جانبازان را به شرح زیر مطرح می کنند: گرانباری نقش حاصل از اجرای همزمان نقش پرستار، همسر و مادری بسط یافته؛ مقوله نارضایتی اقتصادی حاصل از بی نظمی نقش نان آوری مرد و توأم با تجربه فقر یا عدم تفاهم مالی؛ و سرآخر زوجیت ناکامل ناشی از نارضامندی جنسی، عدم حل تعارض زوجین و اضطراب مداوم همراه با برخی موارد خشونت خانگی هستند که به دلسردی از نقش همسری منجر می شوند.
بر این اساس، همسران جانبازان در مقام کنشگران اجتماعی با تغییر انتظارات و بازتعریف نقش، یا بر دلسردی از نقش فوق غلبه می کنند یا از اجرای نقش همسر جانباز دست می شویند و جدایی را برمی گزینند.
آن گونه که سمیه سادات شفیعی، دانشیار و محقق جامعه شناسی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و دیگر همکارش در این مطالعه می گویند، «در بیشتر خانواده های جانبازان، خانواده در معرض لطمه است. سیاست حمایت اجتماعی رسمی از جانبازان، به وظایف تیمارداری زنان در قلمرو خانگی متکی است. البته این اتکا از پیش طراحی و سنجیده نشده و اجرای وظیفه تیمارداری زن در خانواده را طبیعی فرض می کند و نوع جانبازی، شرایط جانباز، شرایط جسمی و روانی مراقب بدون مزد زن و فقدان امکانات مالی را نادیده می گیرد».
آن ها می افزایند: «در سیستم فوق، حتی تشخیص وخامت حال جانباز و تعیین زمان مراجعه به پزشک و بستری شدن در بیمارستان را هم به زن و اعضای خانواده واگذار کرده اند. در چنین سیستمی که به تصور از خانواده سنتی متکی است، خشونت خانگی و سایر مشکلات خانواده نادیده گرفته می شود. البته تنها زنان، قربانی این سیستم حمایتی نیستند، بلکه متاسفانه فرزندان نیز بدون مشاوره برای مشکلات روانی، افسردگی، افت تحصیلی رها می شوند».
در این تحقیق آمده است: «اعمال این دست سیاست های اجتماعی ایثارگران در وضعیت فعلی، لطمه پذیری خانواده جانبازان و نرخ بالای طلاق در این خانواده ها را بدنبال دارد. از طرف دیگر، با بالارفتن سن مراقب و افزایش مشکلات جسمی و روانی جانباز و همسرش، این سیستم در خانواده های فعلی نیز نمی تواند بیش از این ادامه یابد».
به گفته شفیعی و همکارش، «با توجه به این یافته ها، سیاست حمایت اجتماعی رسمی در شکل پیش فرض ها، قوانین و عملکرد بنیاد جانبازان باید تغییر یابد و بجای تمرکز بر فرد جانباز و نیازهای او، به کل خانواده جانباز (شامل جانباز، همسر و فرزندانش) به عنوان خانواده در معرض لطمه بپردازد. درحقیقت فارغ از درصد جانبازی مرد، باید مشکلات فعلی خانواده بررسی شود و خانواده در ذیل برنامه توانمندسازی و پایش مددکاری قرار گیرد».
این نتایج علمی پژوهشی که در «فصل نامه مطالعات اجتماعی ایران» متعلق به انجمن جامعه شناسی ایران انتشار یافته اند، بار دیگر بر لزوم توجه به خانواده های لطمه دیده از جنگ خصوصاً جانبازان تاکید دارند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب