خانه میرزا کوچک خان جنگلی ققنوسی برآمده از خاکستر
کارت خوب: از گیلان یکی از جاذبه های تاریخی شهر رشت، خانه میرزا کوچک خان جنگلی، است. خانه ای که هرچند از روی تصاویر به جامانده از نو تولید شده، ولی بمحض اتمام پروژه به شماره 22508 در 27 اسفند ماه 1386 در لیست بناهای میراثی کشور ثبت گردید.
سال ۱۳۸۱ درست در لحظه ای که کلنگ نوسازی بر پیکره نحیف خانه «یونس استادسرایی» فرود آمد، نوه «شیخ علی امین ورزلی» یکی از بازماندگان جنبش جنگل جلوی لودر تخریب را گرفت. با هوشمندی «مرتضی شگفت» در کسوت شهردار وقت و حمایت همه جانبه اولین دور شورای شهر رشت، کمک های مردمی هم برای بازسازی و احیاء خانه کوچک جنگلی سرازیر شد.
این خانه یادآور رشادت ها و مجاهدت های مشروطه خواهان گیلانی است که پس از شکست مشروطه باردیگر اسلحه به دست گرفته و در خفای جنگل های گیلان، خواب را بر چشم استعمار حرام کردند.
شهردار اسبق رشت درباره ی چگونگی خرید خانه میرزا می گوید: بخاطر دارم شب جمعه بود و من خارج از رشت بودم، یکی از بستگان به من زنگ زد و اظهار داشت: برای خانه میرزا مجوز ساخت گرفته اند و دارند خانه خراب می کنند. همان شب با مهدی زاده، شهردار منطقه یک تماس گرفتم و گفتم: همین امشب جلوی ادامه تخریب را بگیر.
فردا بامداد به اتفاق برخی اعضای شورا و یک دوربین فیلمبرداری به مکان مورد نظر رفتیم. متاسفانه سقف خانه و بخش زیادی از طبقه فوقانی تخریب شده بود.
مرتضی شگفت زده، می افزاید: وراث این خانه ۷ یا ۸ نفر خانم بودند که پس از ممانعت شهرداری از تخریب خانه با عصبانیت و داد و فریاد به دفتر من آمدند.
من گفتم این مکان میراثی است و نمی توانید بسازید. آنها روزنامه ای به من نشان دادند و گفتند دو سال پیش ما در روزنامه آگهی دادیم و اعلام کردیم که این خانه میرزا کوچک خان است و از شهرداری و میراث فرهنگی خواستیم خانه را از ما بخرد در غیر اینصورت ما تصمیم داریم خانه را نوسازی نماییم ولی در طول این مدت هیچ کس اقدامی نکرده است.
البته ایشان حق داشتند از دست نهادهای متولی عصبانی باشند ولی با اینحال آنها را متقاعد کردم که این خانه را به همین شکل مخروبه به شهرداری بفروشید و در عوض تضمین کردم زمینی به آنها بدهم.
مبلغ معامله حدودا ۶۰ میلیون تومان بود. من هم به کمک دایره حقوقی شهرداری و مجوز شورا، زمینی را که کاربری فضای سبز داشت و ملک شهرداری بود در کمیسیون ماده ۷ تغییر کاربری داده و برای ورثه خانه میرزا مجوز مسکونی صادر کردم.
پس از آن مرحوم خمامی زاده و آقای جکتاجی نزد من آمدند و اعلام آمادگی کردند که «بنیاد فرهنگی پژوهشی میرزا کوچک جنگلی» آمادگی دارد خانه تخریب شده را از روی تصاویر موجود بازسازی کند و هزینه آنرا نیز متقبل شود و با مصوبه شورای شهر مخروبه ای بنام خانه میرزا در اختیار بنیاد میرزا قرار گرفت.
رییس کمیسیون فرهنگی اجتماعی دور نخست شورای شهر رشت در مورد این واگذاری می گوید: به خاطر دارم کارشناسان میراث فرهنگی بعد از بازدید از خانه ای که نیم آن کاملا تخریب شده بود، اعلام نمودند که این خانه قابل مرمت نیست. با این وجود بنیاد پژوهشی میرزا اطمینان داد که می توان خانه میرزا را با همان سبک گذشته و از روی تصاویر موجود از نو ساخت.
سروش اکبرزاده اضافه کرد: طی قراردادی که شورای شهر با اعضای هیات مؤسس بنیاد پژوهشی میرزا منعقد کرد، خانه میرزا به شرط نوسازی به سیاق گذشته، ۹۹ ساله به بنیاد مذکور اجاره داده شد. مشروط بر آنکه در این خانه فعالیتهای فرهنگی پژوهشی صورت گیرد.
آن زمان شهرداری رشت به جز هزینه تملک، تنها چهار میلیون تومان با مصوبه شورا برای بازسازی خانه هزینه کرد. البته یک میلیون تومان نیز اعضای شورا از بودجه شخصی کمک کردند. ولی مابقی هزینه ها از کمک های مردمی و خیرینی تامین شدکه بنیاد پژوهشی نهضت جنگل آنرا مدیریت می کرد.
بین سالهای ۱۳۸۱ تا ۱۳۸۴ در ماهنامه گیله وا گزارش روند بازسازی خانه میرزا به اطلاع عموم می رسد. این جریده با انتشار دو ویژه نامه (اولی در ۱۱ آذر ماه ۱۳۸۴ و دومی در ۱۳ مرداد ۱۳۸۵) ریز مبالغ اهدایی و نام افراد و نهادهای مشارکت کننده را منتشر نمود. در بین این اسناد مهم از بانویی که ۲۰ هزار تومان نذر بازسازی خانه میرزا کرده تا اساتید غیر ایرانی مقیم خارج از کشور جالب توجه است.
مدیر مسئول دو ماهنامه گیله وا درباره ی کوشش های بنیاد پژوهشی میرزا در بازسازی خانه میرزا کوچک می گوید: در آن سال ها «پروفسور شاهپور رواسانی»، رییس هیئت مدیره بود و چون بنیه مالی بهتری نسبت به بقیه داشت، شخصا مبالغ قابل توجهی برای بازسازی خانه کمک کرد.
مرحوم «میرابوالقاسمی»، نایب رییس بنیاد و «جمشید مهربان راد» خزانه دار بود و به تفکیک تمامی حساب ها و کمک های نقدی و غیر نقدی مردم و مؤسسات دولتی و غیردولتی را ثبت می کردند. من عهده دار امور روابط عمومی و تبلیغات بودم.
گیله وا مشترکانی در ایران و خارج از کشور دارد بنابراین اولا برای جلب کمک های بیشتر و همین طور برای آنکه اسناد این کمک ها در تاریخ این شهر بماند، دو ویژه نامه منتشر کردیم تا خوانندگان از روند بازسازی مطلع باشند.
محمد تقی پور احمد جکتاجی می افزاید: بنده از درج نام و میزان کمک های مردمی در گیله وا چند هدف داشتم، اول این که اسنادی بودکه باید در تاریخ می ماند، دوم ترویج این عمل خیرخواهانه و سوم این که نسل آینده وقتی نام پدر و پدربزرگ خودرا در فهرست خیرین ببیند، هم افتخار می کند و هم الگویی برای نسل جوان در پیشبرد کارهای فرهنگی می شود.
بخش قابل توجهی از کمک ها توسط اساتید ایرانی مقیم اروپا و آمریکا انجام شد. حتی اساتید غیر ایرانی که علاقه مند به میرزا بودند، برای بازسازی این خانه مبالغ نقدی فرستادند نظیر: «دکتر اوزیوس کارلوس کاپلای اسپانیایی»، استاد تاریخ دانشگاه آلمان، «دکتر میشل اشتاینر» از آلمان و یک دکتر هندی به نام «کایفی» مقیم آلمان و «دکتر یانگو» از پاکستان. حتی «بنیاد فرهنگی ارامنه هور» آن زمان مبلغ ۳۰ هزار تومان برای مرمت خانه میرزا کمک کردند. برخی عزیزان با خرید قفسه کتاب، سیستم حرارتی و دیگر تجهیزات ما را یاری دادند.
پور احمد جکتاجی، یادآور می شود: زمانی که کلید خانه میرزا در اختیار بنیاد قرار گرفت، تازه متوجه عمق تخریب شدیم. سقف و ایوان به طور کامل تخریب شده بود، درب و پنجره ها از قبل کنده شده و در حقیقت تنها چند جرز دیوار باقی مانده بود. ظاهرا چند خانوار در این خانه ساکن بودند و با افزودن پله های میانی و اضافه کردن دیوارهای حایل بنا را از حالت اصلی خود کاملا تغییر داده بودند. به نظر می رسید مالک آخری زغال فروش بوده زیرا، چوب های عمارت را کنده و در گوشه ی حیاط ذغال تهیه می کرده است! بدین سبب پیش از انجام هر کاری از اداره میراث فرهنگی خواستیم، وضع موجود را صورت مجلس کند و کارشناسان میراث هم تایید کردند که ۹۰ درصد این خانه تخریب شده و اصلا قابل مرمت نیست.
برای بازسازی مهندس «روبرت واهانیان»، «مهندس دلشاد» و کارشناس ناظری هم از سازمان میراث فرهنگی مشارکت کردند و از روی تصاویر موجود و فیلم مستندی که دهه ۶۰ از صدا و سیما پخش شده بود و همین طور گفت و گو با پیران محله ای که به این خانه رفت و آمد داشتند، نقشه جدیدی برای ساخت خانه تهیه کردیم. پله های میانی و دیوارهای حائل برداشته شد و بنا عینا به شکل اول از نو ساخته شد.
تنها تفاوت در بنای اصلی، تالار طبقه فوقانی است که برای آنکه از باد و باران در امان بماند، با چوب های یک متری و پنجره محافظت شده است.
منبع: goodcard.ir
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب