به مناسبت روز جهانی بناهای و محوطه های تاریخی در یزد برگزار شد؛
بررسی تاب آوری بناهای تاریخی در مقابل بحرانهای طبیعی
کارت خوب: یزد نشست تاب آوری بناهای تاریخی در مقابل بحرانهای طبیعی به مناسبت روز جهانی بناهای و محوطه های تاریخی در یزد اجرا شد.
در این جلسه که بامداد امروز پنجشنبه ۳۰ فروردین ۱۴۰۳ در مدیریت بحران استانداری یزد با حضور معاون میراث فرهنگی استان، برخی مسئولان و کارشناسان میراث فرهنگی یزد برگزار گردید، پیرامون موضوعات تهدیدات آفات خصوصاً موریانه ها در بناها و بافت های تاریخی، عدم تطابق برنامهها و سیاست ها با مدیریت بحران عرصه جهانی بافت تاریخی یزد و میراث معماری خشتی در مقابل زلزله، بحث و تبادل نظر شد.
پتانسیل بالای آفات در بروز بحرانها در بافت های تاریخی
«مرضیه صفار» حشره شناس در ارتباط با مدیریت تطبیقی بحران طغیان موریانه در محله تاریخی مربوط به محله تاریخی شوده بالا شهرستان تفت اظهار داشت: استان یزد به عنوان پایلوت این حوزه در سطح کشور عملکرد موفقی داشته است.
ایشان سپس اظهار داشت: آفات همیشه پتانسیل ایجاد بحران را همانند دیگر بحرانها دارد و متاسفانه به سبب پایین بودن آستانه تحمل ما در مقابل آنها گاهی شاهد بروز بحرانها به سبب شیوع آفات هستیم.
صفار اظهار داشت: در مورد بافتهای خشتی با وجود آفاتی مانند موریانه، شاهد کاهش استواری و مقاومت بنا و افزایش سرعت فرسودگی و به تدریج حذف عناصر اصیل بافتهای تاریخ و کوچکتر شدن این بافت ها هستیم.
به گفته ی ایشان، خشکسالی های پی در پی سبب افزایش موریانه ها در مناطقی شده که پیش تر موریانه در آن مناطق به عنوان آفت مطرح نبوده است.
وی با اشاره به آلودگی موریانه در محله تاریخی شوده بالا در تفت اظهار داشت: موضوع به تدریج در این محله تاریخی سبب گلایه اهالی و سپس رسانه ای شد و واکنش مسئولان را سبب شد.
صفار با اشاره به اینکه علاوه بر میراث فرهنگی سایر دستگاهها نیز در مبارزه با این آفت دخیل بودند، اظهار داشت: با اینحال به سبب تاریخی بودن بافت، رسیدگی به این مساله بر عهده میراث گذاشته شد و بررسی های اولیه نشان داد که ۷۰ درصد از منازل این بافت آلوده هستند.
وی افزود: باتوجه به شایعاتی که در این رابطه بین مردم وجود داشت در مرحله دوم اطلاعرسانی هدفمند و اصلاح باورهای غلطی که سبب تشویش اذهان عمومی شده بود، صورت گرفت و در ادامه پیش گیری از عوامل تنش زا بدنبال مسائلی مانند استفاده از سموم در منازل مسکونی انجام گرفت.
«سپیده پورمحمدی» دیگر مجری این برنامه به اقدامات مبارزاتی به این آفات اشاره و عنوان کرد: در همین رابطه مدیریت تلفیقی شامل شناسایی کانونهای آلودگی، پاکسازی و کنترل آفت را صورت دادیم.
به گفته ی ایشان، خوشبختانه از مجموع ۵۶ خانه آلوده در این بافت تاریخی تا حالا ۲۰ خانه سمپاشی، ۱۰ خانه سمپاشی موردی شده و ۱۵۰۰ مورد طعمه گذاری نیز در خانهها و کانون های آلوده انجام شده است و امیدواریم با ادامه این روند کاهش چشم گیر جمعیت آفت در این منطقه را شاهد باشیم.
یزد تاریخی نیازمند اصلاح ساختار مدیریت شهری
«سید هادی رضوی» کارشناس مرمت بناهای تاریخی راجع به چگونگی مدیریت بحران در بافت میراث جهانی شهر تاریخی یزد در تطابق با برنامه ها و سیاستهای در رابطه با اشاره موردی به تجربه سیل سال ۱۴۰۱ در شهر یزد و بافت تاریخی این شهر، اظهار داشت: بحرانهایی مانند سیل و زلزله عمدتا طبیعی هستند و اگر اتفاقی روی می دهد به سبب شیوه زندگی ماست که این بحرانها و رخدادها را نمایان تر می کند.
وی با اشاره به تنشهای کم آبی و خشکسالی ها در مقابل پرآبی های لحظه ای در یزد از قدیم تا به امروز، اشاره کرد: این مساله که دانش بومی ما در ارتباط با مقابله با سیل در بافت تاریخی شهر چه بوده است؟ یک پرسش پژوهشی است چونکه تصور بحرانی مانند سیل در بافت تاریخی حداقل طی چندین دهه گذشته موضوعی کمرنگ بوده است.
رضوی با تأکید بر این بافت تاریخی یزد به منزله یک دانش پویاست که هنوز هم با تمام ابعاد آن آشنایی کامل نیافتهایم، اضافه کرد: باید در مورد بحرانها به این نکته اهتمام داشته باشیم که بافت تاریخی نقطه اشتراکی است که با سرمایه های اجتماعی داریم و کمتر به آن در ارتباط با حفظ و نگهداری بافت تاریخی توجه داشته ایم.
وی اظهار داشت: بر طبق گزارش ۳۶ ساعت اولیه در سیل ۱۴۰۱ در حالی در داخل عرصه بافت جهانی تعداد ۱۳ بنا گرفتار لطمه اساسی شدند که ۴۲ بنای لطمه دیده در خارج از این عرصه را شاهد بودیم و این بیان کننده وجود همان دانش پویا موجود در بافت تاریخی شهر یزد است.
رضوی عنوان کرد: ۸۴ درصد خسارات سیل گذشته در بافت تاریخی ناشی از مدیریت شهری، ۹ درصد مربوط به بناهای دارای مداخله غیراصولی و هفت درصد در ارتباط با بناهای مجهول المالک و گاهی وقفی بود. از طرفی ۵۱ درصد لطمه های سیل مربوط به خانه های غیرفعال در بافت تاریخی بود که اهمیت سرمایههای اجتماعی در حفظ بناها را یادآور می شود.
وی ساختاری پیمانکاری در بافت تاریخی شهر یزد را اشتباه خواند و اظهار داشت: متاسفانه پیمانکاری به شیوه امروز یک مسئله بحران ساز در بافت تاریخی شهر است.
این فعال میراث فرهنگی در آخر اشاره کرد: باید بپذیریم که شهر یزد متفاوت از دیگر شهرهاست پس باید قاعده ساختار اقدامات ما در شهر متفاوت از سایر شهرها باشد و اصلاح آنرا داشته باشیم.
حفاظت پیشگیرانه، مهترین چالش مدیریت بحران آثار تاریخی
موضوع سوم این جلسه پیرامون «میراث معماری خشتی در مقابل زلزله، از راهبردها تا مطالعات موردی» بود که با سخنرانی «حامد عزیزی بندرآبادی» و «ندا حاجی صادقی» استادیار دانشکده هنر و معماری دانشگاه یزد عنوان شد.
«ندا حاجی صادقی» استادیار دانشگاه در این رابطه عنوان کرد: زلزله در کنار تهدیداتی مانند فرونشست ها بافتهای تاریخی مانند بافت یزد را با چالش مواجه می کند ولی مدیریت بحران می تواند قبل تا پس از بحرانها سبب کاهش خسارات ناشی از آنها شود.
وی بر لزوم اهتمام به مدیریت بحران در عرصه میراث فرهنگی کشورمان باتوجه به بحران خیزی آن اصرار کرد و اظهار داشت: یکی از موضوعات در این زمینه حفاظت پیشگیرانه پیش از وقوع لطمه است که از مهترین چالشهای آثار تاریخی خصوصاً در محوطه های میراث جهانی است.
حاجی صادقی اشاره کرد: علاوه بر ارزیابی میزان لطمه های احتمالی در هنگام وقوع بحرانها، فرهنگسازی در مورد پیشگیری می تواند دراین زمینه بسیار حائز اهمیت باشد.
وی در مورد شهر یزد و بافت تاریخی این شهر اظهار داشت: شهر یزد دارای خطر لرزه ای متوسط با بازگشت دوره ۴۷۵ ساله است ولی برخی پارامترها می تواند سبب تشدید بحران در بافت تاریخی شهر شود.
این دانشیار دانشگاه، تخریب بافت تاریخی را یک خسارت جبران ناپذیر خواند و اظهار داشت: بافت تاریخی یزد بزرگترین و منسجم ترین بافت تاریخی شهری در جهان است و این علاوه بر تهدید جانی ساکنان دائمی و نیمه دائم این بافت تاریخی و گردشگران حاضر در این بافت است.
وی ناهمگونی در گروههای اجتماعی و مشکلاتی که می تواند به سبب تنشها و اختلافات فرهنگی و قومی بافت تاریخی بروز کند را عاملی تنش زا در هنگام وقوع بلایایی مانند زمین لرزه خواند و اضافه کرد: بحرانهای اقتصادی به سبب وجود مراکز مهم اقتصادی در بافت تاریخی یزد از دیگر عوامل موثر در تشدید تاثیر بحرانها در این منطقه تاریخی است،
حاجی صادقی شرایط برخی بناهای تاریخی را به سبب مجمول المالک بودن و مرمتهای غیراصولی، پیوستگی بناهای تاریخی در بافت یزد، کم عرض بودن معابر و ناسازگاری با ترافیک امروز خصوصاً در وضعیت بحران برای خدمات رسانی تیم های امداد و نجات را نیز از دیگر عوامل موثر در تشدید تاثیر بحرانها در بافت تاریخی یزد ذکر کرد.
وی اظهار داشت: برخی بررسی ها حکایت از لطمه پذیری بالای برخی مناطق بافت تاریخی شهر یزد در مقابل زلزله دارد و نیاز است مطالعات سیستماتیک و مدونی در این رابطه داشته باشیم چونکه اکنون ضوابط و استانداردهای قابل اجرائی برای بناهای خشتی و تاریخی در مقابل زلزله نداریم.
به گزارش کارت خوب به نقل از ایسنا، «حامد عزیزی بندرآبادی» عضو هیات علمی دانشکده عمران دانشگاه یزد در این رابطه به موضوع تدوین بخشنامه معماری خشتی، اظهار داشت: دانشگاه یزد در سال ۱۳۹۹ بر طبق تفاهم نامه ای موضوع احیای جایگاه خشت در ساخت و ساز کشور را شروع کرد و به رغم شیوع بحران کرونا با همکاری مرمت کاران و مرکز تحقیقات ساختمان، در بازه ۱.۵ ساله نسخه اولیه دستورالعمل تجویزی ایجاد بناهای خشتی در حوزه و حریم میراث جهانی شهر تاریخی یزد در تیرماه ۱۴۰۱ تهیه شد.
به گفته ی ایشان، این دستورالعمل دارای بخشهایی شامل عمرانی، مصالح ساختمانی و سازه است که امیدواریم این طرح با تایید نهایی از طرف شورای عالی مسکن جهت اجرا یا بازآفرینی بناها، ابلاغ شود.
لحاظ ظرفیت پیشینیان در دستورالعملهای شهرسازی
«محمدعلی ملک زاده» مدیریت بحران استانداری یزد از بافت تاریخی به عنوان میراثی باارزش یاد کرد و اظهار داشت: بطور قطع بخشنامه الزامی شهرسازی امروز بسیار جوانتر از میراث کهن باقیمانده از ۷۰۰ سال پیش در یزد است ولی امیدواریم با تدابیر لازم با همکاری دانشگاه و ملاک عمل قرار دادن ظرفیت پیشینیان بتوانیم این میراث کهن را نگه داریم.
وی اظهار داشت: نگاه غالب به موضوع بافت تاریخی بعضاً بافت فرسوده است که موجب اسکان برخی افراد غیربومی شده است ولی با اینحال با اقدامات میراث فرهنگی و سایر دستگاهها برای تغییر این نگاه سعی شده است.
ملک زاده با اشاره به اعتبار اختصاص یافته برای جبران خسارت بافتهای لطمه دیده در بحران سیل، اظهار داشت: متاسفانه این اقدام در بافت تاریخی یزد با مشکل الزام رعایت بخشنامه های شهرسازی مواجه می باشد که امیدواریم با تلاش دانشگاهیان راه حل مناسبی در این زمینه ارائه شود.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب