تلاش پژوهشگران دانشگاه تهران برای تاب آوری شبکه های برق در مقابل مخاطرات سایبری
کارت خوب: الگوریتم های کنترلی که طی پژوهشی ده ساله در دانشکدگان فنی دانشگاه تهران طراحی و پیاده سازی شده، تاب آوری شبکه های انرژی الکتریکی را در مقابل مخاطرات سایبری و طبیعی به میزان قابل توجهی می افزایند.
به گزارش گروه علمی ایرنا از دانشگاه تهران، امروزه تامین تاب آوری شبکه های انرژی الکتریکی، عاملی ضروری در حفظ پایداری و عملکرد مطمئن و ایمن این شبکه ها است، برای اینکه از یک سو ادغام منابع تجدیدپذیر، شبکه های انرژی را پیچیده تر و از طرف دیگر خطر حوادث بزرگ طبیعی و حملات سایبری احتمال اختلال در عملکرد شبکه ها را بیشتر کرده است.
صادق واعظ زاده، استاد دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران، با همکاری تعدادی از محققان همچون محمدصادق اصلاحی و علیرضا جبارنژاد، دانش آموختگان دانشگاه تهران، طی یک دهه پژوهش موفق به طراحی و پیاده سازی الگوریتم های کنترلی برای تامین و ارتقای تاب آوری شبکه های انرژی شد. شبیه سازی ها نشان داد این الگوریتم ها، توان بازیابی و انطباق شبکه را در رویارویی با اختلالات فنی، می افزاید.
تاب آوری در سیستم های قدرت، شرط لازم امنیت انرژی و امنیت سایبری است
واعظ زاده درباره ی اهمیت تاب آوری در سیستم های قدرت اظهار داشت: در دنیای امروز که منابع انرژی تجدیدپذیر و فناوری های دیجیتال پیشرفته درحال تبدیل شدن به قسمتی از زندگی روزمره هستند، اطمینان از تاب آوری سیستم های قدرت، موضوعی مهم است. بعبارت دیگر، شبکه برق می باید در رویارویی با انواع مختلف اختلالات، از قبیل رویدادهای طبیعی یا تهدیدات انسان ساز مانند حملات سایبری، توانایی مقاومت، بازیابی و انطباق داشته باشد. در همین جهت، برنامه تحقیقاتی گام به گام و هدف مندی در لابراتوار کنترل حرکت پیشرفته دانشگاه تهران تدوین شده است که بر حوزه مهم تاب آوری سیستم قدرت متمرکز است.
سرپرست لابراتوار سیستم های حرکت پیشرفته و تیم تحقیقاتی این پژوهش درباره ی حوزه های کلیدی این مطالعه اظهار داشت: اولین حوزه کلیدی در این پژوهش، بهبود تاب آوری ریزشبکه است. ریزشبکه ها، سیستم های انرژی محلی هستند که قادرند مستقل از شبکه اصلی کار کنند. این سیستم ها با افزایش اهمیت انرژی های پاک و تجدیدپذیر، درحال تبدیل شدن به ساختاری مهم در شبکه های قدرت و تامین انرژی هستند.
یکی از اهداف این گروه تحقیقاتی بهبود تاب آوری این ریزشبکه ها با توسعه سیستم های کنترل پیشرفته متمرکز است که می توانند اختلالات را شناسایی کرده و بوسیله کنترل مبدل های الکترونیک قدرت، به آنها پاسخ مناسب داده، زمان اختلال را به حداقل رسانده و پایداری سیستم را تضمین کنند.
وی ادامه داد: گروه تحقیقاتی دانشگاه تهران بوسیله شبیه سازی ها و مطالعات تجربی، نشان داد که با بهره گیری از راهبردهای کنترلی نوآورانه، ریزشبکه ها می توانند بهتر نوسانات ولتاژ و بی ثباتی فرکانس را که به طور معمول هنگام ادغام انرژی های تجدیدپذیر ظاهر می شوند کنترل کنند. با بهره گیری از این راهبردها می توان ریزشبکه های قوی تری را ایجاد کرد که قادر به تامین برق قابل اطمینان، حتی در هنگام رویدادهای شدید آب و هوایی یا خرابی های غیرمنتظره سیستم باشند.
استاد دانشکدگان فنی دانشگاه تهران، ضمن اشاره به بهبود مقاومت فنی سیستم های قدرت به عنوان هدف دیگر این پژوهش اظهار داشت: راه حل این تیم تحقیقاتی برای تقویت تاب آوری فنی سیستم های قدرت، ارائه و بهینه سازی روش های کنترلی پیشرفته و هوشمند مبدل های متصل به شبکه است؛ خصوصاً مبدل های الکترونیک قدرت که برای اتصال منابع انرژی تجدیدپذیر به شبکه استفاده می شوند. این مبدل ها در مدیریت تولید انرژی از منابعی همچون صفحات خورشیدی و توربین های بادی و نیز در مدیریت مصرف، بسیار مهم، اما در مقابل اختلالات فنی لطمه پذیر هستند. در این پژوهش، الگوریتم هایی برای کنترل مبدل طراحی، شبیه سازی و در لابراتوار بصورت عملی بررسی گردید. این الگوریتم ها پایداری و تاب آوری سیستم را بیشتر می کند و به شبکه اجازه می دهد حتی در صورت بروز مشکلات فنی مانند اتصال کوتاه یا تغییرات ناگهانی در انرژی ورودی، بار یا پارامترهای سیستم، عملکرد قابل قبول خودرا داشته باشد.
عضو هیأت علمی گروه قدرت دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر دانشگاه تهران، درباره ی سومین نقطه تمرکز این پژوهش توضیح داد: با ظهور شبکه های هوشمند و دیجیتالی شدن سیستم های انرژی، امنیت سایبری به بخشی جدایی ناپذیر تاب آوری سیستم های قدرت تبدیل گشته است. امروزه هکرها می توانند زیرساخت های انرژی را هدف قرار دهند و کل سیستم را مختل کنند. بدین جهت توسعه الگوریتم های کنترلی که قابلیت شناسایی و دفاع در مقابل چنین حملاتی را داشته باشند، ضرورت دارد. در این مورد، تحقیقات این تیم بر ادغام امنیت سایبری در سیستم های کنترل ریزشبکه ها و شبکه های بزرگ قدرت متمرکز بوده است.
وی درباره ی رفتار الگوریتم های طراحی شده در این پژوهش برای مقابله با حملات سایبری اظهار داشت: با بهره گیری از الگوریتم های پیشرفته، چارچوبی برای تشخیص رفتار غیرعادی در سیستم، مانند دسترسی بدون مجوز یا الگوهای غیرعادی به وجود آمد که به عنوان یک لایه محافظ عمل و هرگونه تهدید سایبری را پیش از این که بر شبکه تأثیر بگذارد شناسایی و خنثی می کند. این الگوریتم نیز در محیط شبیه سازی و هم بصورت عملی در سطح آزمایشگاهی، موفق عمل کرد.
پاسخ به تاب آوری سیستم های برق در دنیای واقعی
پروژه تاب آوری شبکه انرژی، با درنظر داشتن ضرورت های واقعی و در جواب نیازهای بخش انرژی ایران و دغدغه استقلال و امنیت در این زمینه تعریف شده است. واعظ زاده ضمن اشاره به این نکته اظهار داشت: هدف این تیم تحقیقاتی، کمک به ایجاد یک زیرساخت انرژی پایدارتر و قابل اعتمادتر است که بتواند تهدیدات فنی و سایبری را بهتر مدیریت کند.
وی در آخر با تکیه بر لزوم تمرکز تحقیقات آینده بر توسعه سیستم های انرژی هوشمندتر و ایمن تر اظهار داشت: قدمهای بعدی این پژوهش شامل توسعه امنیت سایبری با درنظر گرفتن ماهیت همیشه درحال تحول تهدیدات سایبری، و همین طور کاوش راه هایی برای بهینه سازی بیشتر ادغام انرژی های تجدیدپذیر در شبکه خواهد بود. هدف طولانی مدت این مطالعه، تضمین تاب آوری سیستم های قدرت نه فقط در مقابل چالش های امروز، بلکه در رویارویی با عدم قطعیت های فردا است.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب